ΣΩΣΤΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΑΡΤΙΑ ΣΧΕΔΙΑ, ΑΤΟΛΜΙΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

Την στιγμή που ο δύσμοιρος στρατηγός Ναβάρ έφθανε στην Ινδοκίνα, ο Ρενέ Μαιγιέρ κατέβαζε – υποτιμούσε  το «εμπορικό πιάστρο», το νόμισμα της Γαλλικης Ινδοκίνας,  στην παλαιά του αξία των 10 φράγκων. Η τεχνητή τιμή τών 17 φράγκων που είχε τεθεί σε ισχύ τον Δεκέμβριο του 1945, εστοίχιζε στο γαλλικό θησαυροφυλάκιο 250 εκατομμύρια δολλάρια τον χρόνο, οπότε και ευνοούσε μια σκανδαλώδη λαθρεμπο­ρία συναλλάγματος, βυθίζοντας τον πόλεμο της Ινδοκίνας σε μια πυκνή ατμόσφαιρα διαφθοράς. Αλλά, τα κράτη – μέλη της Γαλλικής Ενώσεως δεν θέλησαν να ιδούν σ’ αυτήν την ρύθμιση παρά μόνον ένα αποικιακό διάταγμα. Για να κατανοήσει κανείς το κλίμα εκείνο σήμερα αναφέρεται ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα συμβάντος : Ο Νοροντόμ Σιχανούκ (1922-2012), ο  εγωπαθής «έρπων βασιλίσκος» της Καμπό­τζης (βασιλιάς της Καμπότζης δύο φορές, 1941–55 και 1993–2004, που στο μέλλον συνεργάσθηκε και με τους ¨Ερυθρούς Κμερ» !), έφυγε στο Σιάμ, έπειτα από μιαν εβδομάδα επέστρεψε, αλλά εγκαταστάθηκε στο Σιέμ Ριάπ, κοντά στα σιαμοκαμποτζιανά σύνορα, λέ­γοντας ότι δεν πρόκειται να επιστρέψει στην πρωτεύουσά του  Πνομ Πεν «πριν του δοθεί πλήρης Ανεξαρτησία και η διοίκηση όλων τών δυναμεων, γαλλικών και  καμποτζιανών», που βρίσκονταν στο βασίλειό του !

Η πρώτη φροντίδα του Ναβάρ ήταν να πετάξει με ένα αεροσκάφος επάνω από την βόρεια περιοχή του Δέλτα. Καθισμένος στη θέση του συγκυβερνήτη, με ένα χάρτη κλίμακος 1 : 100.000 πάνω στά γόνατά του προσπαθούσε να διακρίνει τις τοπογραφικές γραμμές κάτω από την οργιώδη βλάστηση που τις έκρυβε. Ο Λοχαγός Πουζέ, ο υπασπιστής του διηγείται : «Ξαφνικά ανοίγει μιά τρύπα στο αριστερό φτερό της Ντακότα. Δυό άλλες ριπές αντιαεροπορικών πυροβόλων τρυπούν την άτρακτο. Το χτυπημένο αεροσκάφος προσγειώνεται στο Να Σαν, όπου ο συνταγματάρχης Μπερτέιγ, διάδοχος του Ζίλ, εξήγησε στον νέο γενικό διοικητή την πολιορκία που αντιμετώπισε επιτυχώς το περιχαρακωμενο στρατόπεδο τον Δεκέμβριο». Την ίδια σχεδόν στιγμή, ο Σαλάν, που έφθανε στη Σαϊγκόν με τη «Μασσαλιώτιδα», ανήγγειλε με περίσιο στόμφο στον εντόπιο και γαλλικό τύπο: «Χάρη στο φρούριο του Να Σαν αντιμετώπισα και συνέτριψα την κομμουνιστική επίθεση κατά του Λάος». Τα στόματα ακόμη και των καλύτερων Γάλλων στρατηγών ήταν πάντα πολύ μεγαλύτερα από την πραγματικότητα. Όταν δεν διενεργούσαν αλληλοσπαραγμό μεταξύ τους, ανέδιδαν υπερβολή, αλαζονεία και αστήρικτες ανοησίες !

Κατά την αναγνωριστική του αυτή πτήση ο Ναβάρ διέκρινε τη μικρή εκείνη λεκάνη του Ντιέν Μπιέν Φου,  που το είχε μάθει λίγες ώρες πριν από τον Σαλάν, φίλο και συμμαθητή του στην Ακαδημία του Σαιν Συρ. Μετά την λήξη της αναγνωρίσεως  και τις πρώτες διαδικαστικές διοικητικές ενέργειές του είπε για το Ντιέν Μπιέν Φου : «Διέταξα την ανακτηση αυτής της τοποθεσίας από τις πρώτες ημέρες του Iανουαρίου, Δυστυχώς η ανεπάρκεια των αερομεταφορών δεν την επέτρεψε άμεσα. θεώρησα όμως φρόνιμο να εγκαταστήσω εκεί ένα κέντρο αντιστάσεως που, μαζί με το Λαϊ Τσάου και το Να Σαν, θα εκπληρώνει την άμυνα της χώρας των Τάι». Όσο κι άν δεν έβλεπε μπροστά του παρά μόνο το Δέλτα, ο γιγαντόσωμος υφιστάμενός του ο Κονύ αναγνώριζε και αυτός ότι έπρεπε να διατηρηθεί στά βορειοδυτικά «μιά βάση εύκολη στην υπεράσπισή της, ικανή να “χτενίζει” τήν περιοχή, να υποστηρίζει τους μακί μας (τους γαλλόφιλους εντόπιους αντάρτες) και να καλύπτει το Λαϊ Τσάου. Υπάρχει μιά τοποθεσία, μιά και μόνη, που ανταποκρίνεται σ’ αύτους τους όρους: Η λεκάνη του Ντιέν Μπιέν Φου. Αν είχε ρόδες το Να Σαν, θα το μετέφερα αμέσως στο Ντιέν Μπιέν Φου !»

Το σχέδιο που ζήτησε ο πρόεδρος της κυβερνήσεως Μαιγιέρ καταταστρώθηκε με μορφή υπομνήματος 25 σελίδων που δακτυλογράφησε η γραμματεύς του στρατηγού. Ο Ναβάρ αναγνώρισε με παραδοσιακή στρατιωτική τιμιότητα, ότι έλαβε για τη συγγραφή του σχεδίου υπ΄όψη του μιά στρατηγική μελέτη που είχε κάνει ο προκάτοχός του, στρατηγός Σαλάν, τον Μάρτιο του 1953. Το πόνημα στηρίζεται στην υπόθεση ότι η κινεζική βοήθεια προς τους Βιετμίνχ δεν θα αυξανόταν αισθητά και θέτει σαν πολιτικόν όρο την ενεργότερη συμμετοχή των κρατών – μελών της Γαλλικής Ενώσεως στον πόλεμο. Όπως ο Σαλάν, προ­τείνει κι αυτος την αναδιοργάνωση του γαλλικού πολεμικού μηχανισμού με την αντικατάσταση των γαλλικών στατικών μοναδων από βιετναμικό στρατό (αυτό που έπραξαν πολύ αργότερον οι ΗΠΑ, δίχως να σωθεί το Νότιον Βιετνάμ). Ο χρόνος που απαιτεί αυτή η αναδιοργάνωση και η «βιετναμοποίηση», θα κερδηθεί κατά την εξόρμηση του 1953 – 54, με την αποφυγή μιας γενικής μάχης, δηλαδή με την υιοθέτηση αμυντικής στρατηγικής. Κατά την επομένη εξόρμηση 1954 – 55 όμως, θα επιδιωχθεί  αυτή η γενική μάχη, γιά να υποστούν οι Βιετμίνχ την συντριπτική ήττα που θα τους εξαναγκάσει να έλθουν «συρόμενοι» σε διαπραγματεύσεις.

Εν τω μεταξύ η κυβέρνηση του Μαιγιέρ πέφτει. Η κρίση, έφερε στην εξουσία τον Ζοζέφ Λανιέλ. Ο Ναβάρ του γνωστοποιεί ότι είναι έτοιμος να έλθει να του εκθέσει το σχέδιό του. Γιά απάντηση …. παίρνει μιάν επίπληξη: Πώς είναι δυνατόν ο γενικός αρχηγός των δυναμεων τής Ινδο­κίνας να διανοείται να απομακρυνθεί από τή διοίκησή του, ένα, μόλις μήνα αφ’ ότου τήν ανέλαβε; Ο Λανιέλ δεν έχει την παραμικρή ιδέα γιά τίποτε ! Οι κοινωνικές αναταραχές, η οικονομική ύφεση, η μαροκινή κρίση απασχολούν το «παραφορτωμένο του μυαλό» περισσότερο από την Ινδοκίνα. Ο Ναβάρ πρέπει του παρέχει διευκρινίσεις ιπάρει την άδεια να επιστρέψει στο Παρίσι «για δυό – τρεις ημέρες».

Ύστερα από το βιετναμικό καλοκαιρι, το Παρίσι των αρχών Ιουλίου είναι μιά δροσερή άνοιξη. Αλλά στο Ορλύ, παρατύπως, καμιά επίσημη προσωπικότητα δεν περιμενει να υποδεχθεί τον ΑνρΙ Ναβάρ. Μέσα στο αυτοκίνητο που τον πηγαίνει στο σπίτι του, βάζει το ραδιόφωνο στο μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων. Μαθαί­νει έτσι ότι η κυβέρνηση έκανε μιάν άκαιρη και πομπώδη δήλωση με την οποίαν υπόσχεται πάλι τήν ανεξαρτησία στα κράτη – μελη ! Βαθειά αλλαγή: Ένας γενικός επίτροπος, ο πρεσβευτής ΜωρΙς Ερνέστ Ναπολέον Ντεζάν (Maurice Ernest Napoléon Dejean, 1899 – 1982), αντικαθιστά τον ανώτατο επίτροπο, που και εκείνος είχε αντικαταστήσει  τον γενικό κυβερνήτη— ένας έμμεσος αλλά λίαν σαφής τρόπος γιά να καταλάβουν η Καμπότζη, το Λάος και το Βιετνάμ ότι η Γαλλία δεν είχε εγκαταλείψει τις συγκεντρωτικές της αρχές. Ο Ναβάρ, εμβρόντητος γιατί του «καθίζουν στον σβέρκο έναν πολιτικό», σκέφτεται να παραιτηθεί. «Εγκατέλειψα όμως την ιδέα γιά να μη δώσω την έντύπωση ότι ήθελα να απόφύγω μιάν επικίνδυνη θέση».

Οι δυό ή τρείς ημέρες που του έδωσε ο Λανιέλ τραβούν τελικά σε μάκρος. Στις 8 Ιουλίου, ο Ναβάρ εκθέτει επιτέλους τα σχέδιά του στην επιτροπή των Αρχηγών των Γενικών Επιτελείων. Διατηρώντας ακέραιη την αρχή της αμυντικής στρατηγικής γιά το 1954, σκέφτεται να αναλάβει μια μεγάλη επιχείρηση στα νότια του Τουράν (ή Τουρόν) στο μέσον του Βιετνάμ, γιά να επιβάλει τήν ειρήνη στην περιοχή και να ελευθερώσει τις μοναδες ποιότητος που έχουν ακινητοποιηθεί εκεί. Έπειτα, αφού ζητήσει «δανεικές» δυό μεραρχίες από τις γαλλικές δυναμεις του ΝΑΤΟ, θέτει το ζήτημα του Λάος: Πρέπει να θεωρήσει ότι η αποστολή του τον υποχρεώνει να υπερασπισθεί το Λάος με κάθε θυσία;

Οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων αρχίζουν να συζητούν τις ενισχύσεις που ζητά ο Ναβάρ. Αποκλείουν την απόσπαση δύο μεραρχών από τον γαλλικό στρατο της Γερμανίας (φαίνεται ότι 8 χρόνια μετά την λήξη του Β΄Μεγάλου Πολέμου η Γαλλία συνεχίζει να εξωφλεί την ήττα της με … την μερική κατοχή της Γερμανίας). Ο Ναβάρ βγάζει τοτε έναν κατάλογο των συμπληρωματικών μεσων που θεω­ρεί άπαραίτητα: Δώδεκα τάγματα πεζικού, μιά μοίρα αλεξιπτωτιστών, 3.296 αξιωματικούς και υπαξιωματικούς για να ενισχυθεί αποτελεσματικά η στελέχωση των μαχομένων μοναδων, ένα αεροπλανοφόρο, κλπ. Και πάλι οι Αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων αποφαίνονται ότι αυτές οι απαιτήσεις ξεπερνούν τις δυνατοτητες του γαλλικού στρατεύματος και πρέπει να αναθεωρηθούν. Από τήν άλ­λη μεριά, εκφράζουν την γνώμη ότι, λαμβανομενων υπ’ όψη τών μεσων που χορηγήθηκαν στον γενικό αρχηγό των δυνα­μεων Ινδοκίνας, προφανώς δεν τίθεται ζήτημα. υποχρεώσεώς του να υπερασπισθεί και το Λάος !

Δέκα ημέρες αργότερα, σωστό κατορθωμα! Υπό τήν διοί­κηση των Ντυκουρνώ και Μπιζάρ, δύο τάγματα αλεξι­πτωτιστών πέφτουν στο Λανγκσόν και καταστρέφουν την μάζα του αφθόνου ρωσικού και κινεζικού υλικοού που ήταν καλά κρυμμενο μεσα σε σπηλιές. Οι πρώτοι αριθμοί είναι μυθώδεις: 5.000 τοννοι όπλων, 4.000 ή μάλλον 8.000 αυτόματα. Η επιδρομή οργανώθηκε από τον ίδιο τον Κονύ με υπουδειγματικό προγραμματισμό και μυστικότητα. “Ενα τρίτο τάγμα. αλεξιπτωτιστών πέφτει στο Λόα Μπινχ και μιά μηχανοκίνητη ομάς προχω­ρεί στην 4^η  Αποκικιακή Οδό στο Να Μπα, για να περιμαζέψει τον Μπιζάρ και τον Ντυκουρνώ. Ο μόνος εχθρός κατά την υποχώρησή τους ήταν η τρομακτική ζέστη. Φέρνουν μαζί τους 200 αμάχους που προτίμησαν τον κίνδυνο της υποχρεωτικής πορείας κάτω από ένα εξοντωτικό ήλιο για να ….. γλυτώσουν από τον κομμουνισμό. «Ποτέ», λέει με έπαρση ο Κονύ, «δεν δέχθηκε ο εχθρός ένα τοσο δυνατο και τέλειο πλήγμα…». Στην πραγματικότητα, οι άλεξιπτωτιστές δεν βρήκαν ούτε 8.000 ούτε καν 4.000 αυτόματα, αλλά μόλις 500, πολλά από τα οποία ελαφρώς κατεστραμμένα και επισκευασμένα πάλι από τους Βιέτ. Αλλά η ανωτέρω περιληπτικώς περιγραφείσα επιχείρηση «Χελιδόνι», ισχυρή και επιτυχής, ανύψωσε το ανάστημα του Ναβάρ όταν επαρουσιάσθη εμπρός στην Επιτροπήν Εθνικής Αμύνης, στις 24 Ιουλίου.

Η Επιτροπή αποτελείται από 15 μελη, από τον Πρόεδρον της Δημοκρατίας έως τους Αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων των στρατών ξηράς, αέρος και θαλάσσης (έτσι αποκαλούν οι Γάλλοι την πολεμική τους αεροπορία και το πολεμικό τους ναυτικό). Ο  Ναβάρ εγέμισε με τα μικρά πυκνά γραμματάκια του πολλές σελίδες σημειώσεων σε στύλ τηλεγραφημάτων. Έχει την εκφραστική σαφήνεια που αρμόζει στο επάγγελμά του και την λεπτομερή αναλυτική μέθοδο των αξιωματικών του επιτελείου. Εξετάζοντας τους πιθανούς τρόπους ενεργείας του εχθρού, διατυπώνει διαδοχικα τρεις υποθέσεις: Ε­πίθεση στο Δέλτα του Τονκίνου, επίθεση στην κεντρική Ινδοκίνα, επίθεση προς την πλευρά του βορείου Λάος. Στην πρώτη περίπτωση, η «δουλειά» του εκστρατευτικού σώματος είναι πολύ απλή. Στη δεύτερη, καθίσταται ολιγότερον απλή. Όσο για την δυσμενέστερη τρί­τη περίπτωση, ελλείψει καταγραφέντων πρακτικών, αναδημοσιεύουμε αυτούσιες τις σχετικές σημειώσεις του στρατηγού:

«— Υπόθεση Βόρειο Λάος: Η πλέον οχληρή.

  —Βόρειο Λάος, απόκλειστικά. πολιτικός στοχος.

  —Ελάχιστον άμεσο στρατιωτικόν ενδιαφέρον.

  —Δύσκολο να το υπερασπισθείς άλλιώς, παρά μόνο με τη μεθοδο των οχυρών θυλάκων (στοιχίζει πολύ) .

Κινδυνεύω λοιπόν, για υπεράσπιση πολιτικού σκοπού, να χάσω ελευθερία δράσεως. Και άλλες δυσκολίες.

Συνεπώς ανάγκη  από μερους της κυβερνήσεως :

1ον. Περίπτωση απότροπής Βιετμίνχ να στραφούν εναντίον Λάος — διά της διπλωματικής οδού.

2ον. Σε περίπτωση μαζικής επιθέσεως Βιετιμίνχ, να δικαιούμαι να μην εμπλακώ υπερβολικά. Στην υπεράσπιση Λάος (λαοτινά στρατεύμετα που επιζητώ αυξηθούν, όπως και μίνιμουμ στρατευμάτων Γαλλικής Ενώσεως.) .

Άπαραίτητη απόφαση γιά προετοιμασία μάχης Οκτωβρίου».

Μετά. τήν έκθεση των πραγμάτων από τον στρατηγό, ο Λανιέλ του αναγγέλει ότι σκοπεύει να αρχίσει … διαπραγματεύσεις αμέσως μετά την επικείμενη υπογραφή της ανακωχής στην Κορέα. Ο Υπουργός Άμύνης Πλεβέν δεν του παρα­χωρεί παρά μόνον 9 τάγματα γιά. ενίσχυση, του αρνείται την μοίρα αλεξιπτωτιστών και τά πυροβόλα που ζητεί. Στις πολιτικές προτάσεις του, ο Μπιντώ αντιτάσσει μιά σύγκριση, γιά. την οποίαν, όπως λέγει ο Ναβάρ, γίνεται αληθινός, κυνικός εύστοχος και αρκετά. ικανοποιημένος: «Εάν δώσετε επίδομα στολής στους υπαλλήλους των τραμ τής Λίλλης, θα το ζητησουν αμέσως και οί υπάλληλοι του Περπινιάν» !

Η αλληγορία αυτή καταδεικνύει ότι κάθε αλλαγή στο νομικό καθεστώς τής Γαλλικής Ενώσεως στην Ινδοκίνα, θα προκαλέσει διεκδικήσεις από μερους της Μαδαγασκάρης ή της Γκαμπόν. Η νομική πράξη του 1946 πρέπει να μείνει άθικτη, γιά να μην κονιορτοποιηθεί. Η Γαλλία διασώζει τα νομικά προσχήματα αλλά διαλύει την γεωπολιτική ουσία και την στρατιωτική της δυνατότητα !

Στο αξιοσημείωτο θέμα του «πιστού» Λάος  καίριο και ουσιώδες, επεμβαίνει ο Ζουέν γιά να πεί (πάλι … το αυτονόητο)  ότι η ασφάλεια του εκστρατευτικού σώματος προέχει κάθε άλλης σκέψεως σχετικής προς τα εδάφη της Ενώ­σεως. Ο Μπιντώ αναπηδά: «Είναι αδιανόητο! Το Λάος είναι η μόνη χώρα που ανταποκρίθηκε στο μήνυμα της 3^ης  Ιουλίου. Το χαρακτηριστικό της Γαλλικής Ένώσεως είναι η κοινή άμυνα. Εάν εγκαταλείψετε το Λάος στην πρώτη απειλή, είναι καλύτερα να αποκηρύξετε την Γαλλλική Ένωτη». Βεβαίως απ’ όλην αυτήν  την εξευτελιστική χάβρα δεν βγαίνει απολύτως τίποτε το θετικό. Κατά τον Λανιέλ, το αποτέλεσμα της Επιτροπής ήταν σύμφωνο με  την παρατήρηση του στρατηγού Ζουέν: Προτεραιότης στην ασφάλεια του έκστρατευτικού σώματος!.

Κατά τον Ναβάρ, αυτό είναι εντελώς ανακριβές: «Εζήτησα από την κυβέρνηση να πάρει μια σαφή απόφαση, απαραίτη­τη για την τελική κατάστρωση των σχεδίων δράσεώς μου. Μου υπεσχέθη ότι θα έπαιρνε θέση στο …άμεσο μελλον. Περίμενα εις μάτην». — «Μα θα ημπορούσαμε ποτέ να είμαστε σαφείς;», απαντά ο Λανιέλ. «θα ημπορούσαμε, την στιγμήν που διαπραγματευόμαστε με αυτήν την φιλική καΙ πιστή χώρα, να ειπούμε και πολύ περισσότερο να γράψουμε ότι δεν θα υπερασπίζόμαστε το Λάος ;». Έτσι η Γαλλία ούτε λέγει, ούτε γράφει και πολύ περισσότερον, ούτε ενεργεί δεόντως !

Είχαν όνομάσει το Να Σαν, «Βερντέν τής Ινδοκίνας» και  «Προσωρινό Βερντέν». Τώρα ο στρατηγός Κονύ εξηγεί στους ανταποκριτές στο Ανόι ότι το Να Σαν ….δεν χρησίμευε σε τίποτε και ότι η εκκένωσή του αποτελεί νίκη…..! Δεν αδυνατίζει τήν άμυνα του Λάϊ-Τσάου και συνάμα επιτρέπει την ενίσχυση του Δέλτα….Πολιτκάντικο αίσχος από έναν γενναίο αλλά καριερίστα στρατιώτη.

Σχετικώς με το Δέλτα: Η γαλλική διοίκηση πιστεύει ότι γι’ αυτο θα δοθεί η αποφασιστικότερη αμυντική μάχη του πολέμου στην Ινδοκίνα. Εκτιμάται ότι, δεν είναι αδύνατο να συνεχισθούν οι επιχειρήσεις της 316^ης μεραρχίας και του 148^ου συντάγματος   στην ανωτέρω περιοχή. Είναι επίσης αδύνατον να διέλθει την Ανναμιτικήν οροσειράν η 325^η μεραρχία, που έχει την βάση της στο Βίνχ, και για  να επιχειρήσει πρέπει να. φθάσει στον ποταμό Μεκόνγκ από το Μέσο Λάος. Αλλά, τέτοιες έκκεντρικές επιχειρήσεις δεν θα είναι τίποτε άλλο παρά αντιπερισπασμοί. Τα τέσσερα πέμπτα των μαχητικών δυναμεων των Βιέτ, οι χαλύβδινες μεραρχίες τους 308, 312, 351, 320 και 304, έχουν παραταχθεί μαζικώς. εμπρός στην «γραμμή ντε Λατρ». Αθρόες διεισδύσεις ενισχύουν τα τρία τακτικα. συντάγμαοτα, 42, 46, 50, που δια­τηρούν τις θέσεις τους πίσω απ’ αυτήν, παρ’ όλες τις επίμονες προσ­πάθειες των Γάλλων να τα περικυκλώσουν και να τα καταστρέψουν. Από τις τρεις υποθέσεις που είχε διατυπώσει ο Ναβάρ στις 24 Ιουλίου επαληθεύεται αυτή που θεωρεί απλούστερη,  η απευθείας επίθεση των ερυθρών εναντίον του Δέλτα.

Στις 14 Όκτωβρίου, μερικές ώρες πριν από την υποτιθεμένη στιγμή της επιθέσεως των Βιετμίνχ, 21 τάγματα υπό τον ατρόμητο Ζιλ, που εν τω μεταξύ έχει προαχθεί σε στρατηγό, βγαίνουν από τη «γραμμή ντε Λατρ», περνούν τον Ντάι, διασχίζουν τα ασβεστολιθικά εδάφη και εξαρθρώνουν τον επιθετικόν μηχανισμόν  της 320^ης ερυθράς μεραρχίας. Μιά αμφίβια μοναδα που περιπολεί εμπρός στο Θανχ Χόα, ακινητοποιεί με την απειλή της αποβάσεώς της την επίσης επίφοβη και αξιόμαχη 304^η μεραρχία .Όταν ο μονόφθαλμος ΖΙλ γυρίζει στην οχυρωμενη περίμετρο, στις 23 Οκτωβρίου, ο Ναβάρ ημπορεί να ελπίζει ότι η δυναμική έξοδός του, η άμυνα και επίθεση του προεκάλεσαν την αναβολήν, ίσως και την εγκατάλειψη του σχεδίου του πολυμήχανου Γκιάπ γιά το Δέλτα. Πράγμα που βεβαίως συμφωνεί με το ευρύτερο «Σχέδιο Ναβάρ», δηλαδή με την συστηματικήν αποφυγή κάθε επιθετικής μάχης το 1953 – 54, γιά να αυξηθούν οι ελπίδες της τελικής νίκης κατά την  γενική εκκαθαριστικήν εξόρμηση του 1954 – 1955. Αλλά χρειάζεται μιά νίκη, μιά λαμπρή επιβεβαίωση γοή­τρου, αν βέβαια η Γαλλία θέλει πράγματι να περισώσει κάτι στην  Ινδοκίνα. …..Όνειρα φθινοπωρινής νυκτός !

(συνεχίζεται)

Ισίδωρος  Ιγνατιάδης