«Όταν μια ειδική κατηγορία μάγων έχει διαχωριστεί από την κοινότητα και της έχει ανατεθεί η εκτέλεση των καθηκόντων από τα οποία πιστεύεται ότι εξαρτάται η δημόσια ασφάλεια και ευημερία, αυτοί οι άνδρες σταδιακά αυξάνουν τον πλούτο και την εξουσία τους, έως ότου οι ηγέτες τους εξελιχθούν σε ιερούς βασιλιάδες».
James George Frazer, «The Golden Bough»
……Ο πολιτικός ως μάγος.
……Ο μάγος ως βασιλιάς.
Στο έκτο κεφάλαιο του αριστουργήματος του «Ο χρυσός κλώνος», ο James George Frazer παρέχει μια περιγραφή του πώς αναδύθηκαν στην ιστορία οι πρώτοι βασιλιάδες από τη μάζα των πρωτόγονων φυλετικών κοινωνιών. Σε αντίθεση με ό,τι μπορεί να νομίζετε, αυτές οι πρωτόγονες κοινωνίες (ένα είδος που ήταν ακόμα ορατό στην εποχή του Φρέιζερ, ειδικά μεταξύ των Αβορίγινων της Αυστραλίας αλλά και στην Αφρική και στα νησιά του Ειρηνικού) δεν υιοθέτησαν τη βασιλεία ως αυτονόητη ή «ελέω Θεού». Αν είχαν ένα πολιτικό σύνταγμα, αυτό ήταν «μια δημοκρατία ή μάλλον μια ολιγαρχία ηλικιωμένων και ισχυρών ανδρών, που συνεδριάζουν στο συμβούλιο και αποφασίζουν για όλα τα σημαντικά μέτρα για τον πρακτικό αποκλεισμό των νεότερων ανδρών. Η διαβουλευτική τους συνέλευση απαντά στη σύγκλητο των μεταγενέστερων εποχών: αν έπρεπε να επινοήσουμε μια λέξη για μια τέτοια κυβέρνηση πρεσβυτέρων, θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε γεροντοκρατία. ΄Έτσι οι πρεσβύτεροι, που στην Αυστραλία των Αβορίγινων συναντιώνται και διευθύνουν τις υποθέσεις της φυλής τους, φαίνεται να είναι ως επί το πλείστον οι αρχηγοί των αντίστοιχων τοτέμ και των φυλών τους.» [Ο σερ Τζέιμς Τζωρτζ Φρέιζερ (James George Frazer, 1854 – 1941), ήταν σπουδαίος Σκωτσέζος ανθρωπολόγος και συγγραφέας πολλών έργων, ο οποίος έγινε γνωστός κυρίως για το δωδεκάτομο έργο του «The Golden Bough» – «Ο χρυσός κλώνος», 1890-1915]
Αυτοί οι πρεσβύτεροι ή αρχηγοί, εκτελούσαν όλα τα δημόσια καθήκοντα που ήταν απαραίτητα για την υγεία και την ευτυχία της φυλής. Αυτό περιλάμβανε την εκτέλεση μαγικών τελετών για να διασφαλιστεί ότι ο φυσικός κόσμος λειτουργούσε υπέρ τους με τον τρόπο που θα έπρεπε. Ο άνεμος, η βροχή και ο ήλιος έπρεπε να χειραγωγούνται από τους έμπειρους πιστούς επαγγελματίες προς το συμφέρον της φυλής, μήπως υπάρξει καταστροφή στις επόμενες εποχές. Το φαγητό, φυσικά, ήταν το κλειδί.
Μια ειδική κατηγορία γερόντων-μάγων αναδύεται από μια ολόκληρη κοινωνία μάγων, αφού στην πρωτόγονη κοινωνία όλοι οι άνθρωποι είναι με τον τρόπο τους μάγοι – οι κυνηγοί, οι αγρότες, οι ψαράδες – χρησιμοποιούν «μαγικές πρακτικές για την επιδίωξη των κλήσεών τους». Αλλά ενώ ο μεμονωμένος μάγος μπορεί να εκτελέσει μια προσωπική ιεροτελεστία ή να κατασκευάσει ένα προσωπικό ξόρκι, όπως να στερεώσει ένα συγκεκριμένο είδος σκαθαριού στο δόρυ του για να εξασφαλίσει ότι το όπλο του θα βρει το σημάδι του στο κυνήγι, ο δημόσιος μάγος εργάζεται για το ευρύτερο, κοινό, καλό, εκτελώντας ιεροτελεστίες στη μέγιστη δυνατή κλίμακα.
Αλλά ακόμη και σε μια πρωτόγονη κοινωνία που είναι σε μεγάλο βαθμό αδιαφοροποίητη, δεν γίνονται όλοι οι άνθρωποι ίσοι. Η ικανότητα – ή αν προτιμάτε η τύχη – λειτουργεί πάντα. Μερικοί φαίνεται ξεκάθαρα πως κάνουν μαγικά καλύτερα από άλλους. Είναι οι άντρες που αναδεικνύονται πρώτοι ως ισχυρά μαγικά άτομα, ως μάγοι, για να οδηγήσουν τον λαό τους. Τα τεκμήρια των αφρικανικών φυλών, ένα σκαλί πιο πάνω στην εξελικτική κλίμακα από τους Αβορίγινες της Αυστραλίας, έδειξαν στον Frazer ότι ο επιτυχημένος βροχοποιός ήταν πιθανό να είναι ο πρώτος που θα προχωρουσε και θα γινόταν όχι απλώς ένας άλλος πρεσβύτερος, αλλά ένας αρχηγός – ένας βασιλιάς. «Μεταξύ των Βαγκόγκο της Ανατολικής Αφρικής», μας λέει, «η κύρια δύναμη των αρχηγών… πηγάζει από την τέχνη τους ως βροχοποιών. Αν ένας αρχηγός δεν μπορεί να κάνει βροχή μόνος του, πρέπει να την προμηθευτεί από κάποιον που μπορεί.»
Στη Μελανησία, ο αρχηγός έχει προνομιακή επαφή με τρομακτικά φαντάσματα, των οποίων την εύνοια ή τη δυσαρέσκεια μόνο η μεσολάβησή του μπορεί να προκαλέσει. Ικανότητα ή τύχη; Στην πραγματικότητα, είναι ένα μείγμα και των δύο. Ναι, ο πρωτόγονος αρχηγός ή βασιλιάς έχει τα μαγικά του στολίδια, όπως τους ειδικούς κρυστάλλους που βυθίζει στο νερό όταν θέλει να βρέξει, αλλά χρησιμοποιεί επίσης και την έξυπνη πρακτική κρίση του ώστε να εξασφαλίσει το επιθυμητό αποτέλεσμα για τον λαό του, άρα έτσι και τη συνέχιση του ειδικού του αξιώματος και των δικών του προνομίων. Για παράδειγμα, μεταξύ των φυλών της περιοχής του Άνω Νείλου, «… οι βροχοποιοί αρχηγοί χτίζουν πάντα τα χωριά τους στις πλαγιές ενός αρκετά ψηλού λόφου, καθώς αναμφίβολα γνωρίζουν ότι οι λόφοι προσελκύουν τα σύννεφα και ότι ως εκ τούτου, είναι αρκετά ασφαλείς στις μετεωρολογικές προβλέψεις τους.»
Ο φόβος για τις δυνάμεις που κατέχει και ο πλούτος που συγκεντρώνει ο επιτυχημένος μάγος «μπορεί να υποτεθεί ότι και οι δύο συνέβαλαν στην άνοδό του». Φόβος και πλούτος.
Αλλά ο ρόλος του δημόσιου μάγου είναι επισφαλής, «πλημμυρισμένος από πολλές παγίδες». Είναι εξίσου πιθανό να τιμωρηθεί για την αποτυχία του, όπως επαινείται για την επιτυχία του. Ο αρχάριος βασιλιάς είναι, αν μη τι άλλο, ένας βασιλιάς που δυνητικά θυσιάζεται αν αποτύχει, ένας βασιλιάς το πρόσωπο του οποίου δεν θεωρείται απαραβίαστο όπως τα σώματα των μεταγενέστερων βασιλιάδων. Η εξορία ή και ο θάνατος περιμένει τον βροχοποιό που δεν μπορεί να φέρει τη βροχή, τον κύριο των ανέμων που δεν μπορεί να καταπνίξει την καταιγίδα. Βέβαια η κύρια δύναμη του μάγου – ιερέα – βασιλιά είναι η επικοινωνία του με το θείο. Κι αυτή δεν χάνεται!
Στη τελευταία δεκαετία είναι συνηθισμένο να λέμε ότι η πολιτική στη Δύση βρίσκεται σε διαδικασία οπισθοδρόμησης, ότι οδεύουμε προς τα πίσω σε ένα μέρος πράγματι πολύ σκοτεινό και επικίνδυνο. Αυτό το μέρος συνήθως υποτίθεται ότι είναι η ναζιστική Γερμανία (μεθοδικός λεπτομερής φασισμός και δικτατορία) και οι άνθρωποι που μας σέρνουν προς τα εκεί είναι οι λαϊκιστές εθνικιστές ηγέτες, ειδικότερα δε …. ο Ντόναλντ Τραμπ. Κάποιοι τον αποκαλούν ακόμη και «Πορτοκαλί Χίτλερ» κάνοντας ρηχό λογοπαίγνιο με το χρώμα των μαλιών του. Σε όλο τον κόσμο έχουμε δει τους ανάλογους τίτλους, τα σχόλια και τις γελοιογραφίες. Κατά μία έννοια, αυτό είναι σωστό : Οπισθοδρομούμε. Πρωτόγονες μορφές κοινωνικής λειτουργίας και συμπεριφοράς επιβεβαιώνονται δραματικά εκ νέου, καθώς το σημερινό μας σύστημα εκφυλίζεται. Άλλωστε πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά;
Όμως ο ιδιόρρυθμος και τετραπέρατος Τραμπ είναι ένας μάγος, ένας χειριστής της πανίσχυρης μαγείας των μιμιδίων, ένας μεγάλος μετρ του σκακιού των …..6000 διαστάσεων. Κάποιοι συνωμοσιολόγοι διέρευσαν κάποτε πως η οικογένειά του κρατά τα μυστικά του Νίκολα Τέσλα. Σήμερα ο ρόλος του Τραμπ στην Αμερική είναι ανάλογος με εκείνον του μάγου που γίνεται αρχηγός και μοναδικός θεματοφύλακας της ευημερίας του λαού του. Στο πρόσωπό του και στην ξεχωριστή ικανότητά του στηρίζονται οι ελπίδες ενός έθνους. Ενός έθνους που η κοινωνική του οργάνωση και λειτουργία έχει διαλυθεί από τον ατομισμό και το ξεπούλημα κάθε ιερής διάστασης της ανθρώπινης συλλογικότητας.
Σίγουρα, η Αμερική είναι μια γεροντοκρατία. Οι κυρίαρχοι πρεσβύτεροι της κυβερνούν με τον απόλυτο πρακτικό αποκλεισμό όλων από την συλλογική διαχεριση, όλων εκτός από τον εαυτό τους. Το Αμερικανικό Όνειρο – η ευημερία της φυλής την οποία οι παλιοί ηγέτες αγωνίστηκαν για να εξασφαλίσουν – είναι τώρα ένας επαναλαμβανόμενος εφιάλτης που αφυπνίζει τις μάζες. Κάτι ή κάποιος πρέπει να δώσει τη λύση, λυτρώνοντας τους παγιδευμένους ανήμπορους. Στη ζωή του, ο τολμηρός και παθιασμένος Τραμπ ενσαρκώνει αυτό το αγαπημένο όνειρο. Ό,τι κάνει είναι – Αμερική. Έχει στο DNA του τις ΗΠΑ.
Μεγάλος, τολμηρός, θρασύς, ξεδιάντροπος: ο Τραμπ δεν κάνει τίποτα μισό. Αυτός είναι ο αμερικανικός τρόπος. Ή μάλλον αυτός ….ήταν.
Μέσω μιας μορφής «συμπαθητικής» μαγείας, οι υποστηρικτές του Τραμπ πιστεύουν ότι οι οικονομικές και αισθηματικές επιτυχίες του θα αντιγραφούν και γι’ αυτούς, ότι κι αυτοί θα κοροϊδέψουν τους εχθρούς τους με την ίδια άνεση. Με λόγια δύναμης, όπως το περιβόητο «κουφίφι» («covfefe») ή με μια απλή χειρονομία του, ο Τραμπ οδηγεί τους «αριστεράντζες» («libtard» στην αγγλοαμερικάνικη αργκό) αντιπάλους του σε παροξυσμούς οργής και απέχθειας για τον εαυτό τους. Διάφοροι διευθυντές ανθρώπινου δυναμικού μεγαλοεταιρειών, γνωστοί γονατισμένοι γυναικόδουλοι, γονατίζουν ξάφνου στο δρόμο και ουρλιάζουν προς τον ουρανό με τις φαλλοκρατικές δηλώσεις του. Περιβαλλοντικοί ακτιβιστές με …. αδιάγνωστο εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο βράζουν καθώς ο Τραμπ τους προσπερνά κοιτάζοντάς τους με απαξιωτικό οίκτο στις παγκόσμιες συνόδους κορυφής. Νοητικά καθυστερημένες «διασημότητες» ορκίζονται να εγκαταλείψουν τις Ηνωμένες Πολιτείες για τον Καναδά αν επανεκλεγεί – κάτι που δεν θα το έκαναν ποτέ, γιατί χρειάζονται την Αμερική και χρειάζονται τον Τραμπ για να έχουν επιτέλους κάτι, οτιδήποτε, να πουν, επιβεβαιώνοντας την σημαντική τους σπουδαιότητα.
[Το «κουφίφι» είναι μια λέξη, που θεωρείται ότι είναι τυπογραφικό λάθος, την οποία χρησιμοποίησε τον Μάϊο του 2017 ο Ντόναλντ Τραμπ σε ένα viral tweet όταν ήταν Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Γρήγορα έγινε διάσημο μιμίδιο του Διαδικτύου.Τη λέξη χρησιμοποιούν φίλοι κι εχθροί του σε ποικίλες αναφορές. Έγραψε : «Παρά το συνεχές αρνητικό covfefe του Τύπου.» Ο Τραμπ επέστρεψε το επόμενο πρωί με αυτό: «Ποιος μπορεί να καταλάβει την αληθινή έννοια του “covfefe”;;; Απολαμβάνω!». Παραδόξως, αυτό δεν ήταν το τέλος αυτής της κωμικής ιστορίας. Στη συνέχεια, ο τότε γραμματέας Τύπου του Λευκού Οίκου, Σον Σπάισερ, ρωτήθηκε από διαπιστευμένους δημοσιογράφους τι εννοούσε ο Τραμπ με τον όρο «covfefe». Και αντί να πει απλώς ότι ο πρόεδρος έκανε ένα τυπογραφικό λάθος, ο Σπάισερ είπε το αμίμητο: «Ο πρόεδρος και μια μικρή ομάδα ανθρώπων ξέρουν ακριβώς τι εννοούσε». Από τότε το «κουφίφι» σημαίνει ότι … ο Τύπος απλώς δεν μπορεί να πιέσει τον Τραμπ και δηλώνει την αναμφίβολη ικανότητά του να παίζει τον Τύπο σαν βιολί.]
Πολλοί πιστεύουν ότι το φαινόμενο Τραμπ είναι ανορθολογικό ή παράλογο, αλλά αυτό είναι εντελώς λάθος. Έχει εισπράξει ελάχιστη ευγνωμοσύνη και πίστη για τα καλά πράγματα που έκανε ως πρόεδρος. Μάλιστα δε λιγότερο από όλα για την σπουδαιότατη αποτροπή της εμπλοκής της Αμερικής σε έναν ακόμη καταστροφικό πόλεμο (καταστροφικό για τον ίδιο τον αμερικανικό λαό) και για τη σταθεροποίηση της μετανάστευσης, που μέχρι τη θητεία του είχε εκτοξευθεί στα ύψη. Η Χίλαρι υποτίθεται ότι θα κέρδιζε το 2016, αλλά αντ’ αυτού το καθεστώς έχασε τέσσερα πολύτιμα χρόνια πλήρους και αδιαμφισβήτητου ελέγχου που εξασκούσε στον αμερικανικό λαό, γι’ αυτό και το «Δημοκρατικό» κόμμα της …. «Αμερικής στον πάτο» προσπάθησε μετά την επάνοδό του υπό τον ανοϊκό παππού Μπάϊντεν να προλάβει ότι του είχε ξεφύγει. Έτσι οδήγησε την χώρα σε ταχεία κατάπωση, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Τα πράγματα θα ήταν ακόμα χειρότερα τώρα αν ενδιάμεσα δεν είχε κερδίσει ο Τραμπ, που ανέστειλε, περιόρισε ή ξερίζωσε διάφορα αρρωστημένα φαινόμενα.
Η «θρησκευτική» πίστη των πατριωτών Αμερικανών στον θρησκευόμενο Ντόναλντ Τραμπ ως ισχυρό άντρα δεν είναι καθόλου άστοχη. Το αμερικανικό σύστημα δεν είναι πλέον κατάλληλο για τον σκοπό του. Κυριαρχείται από μια κάστα δόλιων εκμεταλλευτών που μισεί τον αμερικανικό λαό και βλέπει το έθνος αποκλειστικά ως μέσο πλουτισμού. Και τα δύο κόμματα επωφελούνται από αυτό το σύστημα, γι’ αυτό και τα δύο κόμματα αντιτίθενται στον Τραμπ, παρόλο που είναι Ρεπουμπλικανός. Η πιθανότητα ριζικής αλλαγής δεν μπορεί να προέλθει από το εσωτερικό του συστήματος. Δεν μπορεί να προέρχεται από την ολιγαρχία. Πρέπει να προέρχεται από ένα άτομο, που σέβεται το έθνος κι αγαπάει το λαό.
Φυσικά, όπως επισημαίνει ο Frazer, ενσαρκώνοντας τις τύχες των ανθρώπων του, ο μάγος στέκει στην κόψη του μαχαιριού. Κι αν αποτύχει; Τι γίνεται λοιπόν αν το Τείχος στα μεξικάνικα σύνορα δεν χτιστεί ολότελα; Κι αν ο Αλεχάντρο με την Κοντσίτα δεν απελαθούν;
Η πρώτη θητεία του Τραμπ ήταν ξεκάθαρα, από πολλές απόψεις, μια αποτυχία, αλλά αντιμετώπισε έναν ισχυρότατο εχθρό, το βαθύ κράτος, που ήταν έτοιμο και πρόθυμο να χρησιμοποιήσει κάθε δυνατό μέσο για να σαμποτάρει την ελπιδοφόρα πατριωτική ατζέντα του «Πρώτα η Αμερική». Ο Τραμπ δεν ήταν έτοιμος. Τώρα έχει μια δεύτερη ευκαιρία. Το ερώτημα είναι αν μπορεί να συνδυάσει μια πιο έξυπνη πρακτική κρίση με το αναμφισβήτητο ταλέντο του για τύχη και το απαράμιλλο προσωπικό του επικοινωνιακό χάρισμα, ώστε τελικά να εκπληρώσει την υπόσχεση που εκπροσωπεί.
Η Αμερική έγινε κάποτε γνωστή στην Ευρώπη ως η «χρυσή χώρα της ευκαιρίας». Ακόμα και τα διαβόητα χαρακτηριστικά κοκκινόχρυσα μαλλιά του έχουν το σωστό χρώμα. Αυτή τη στιγμή πολλά πράγματα είναι τελείως ασαφή. Αλλά ένα πράγμα, σίγουρα, είναι ξεκάθαρο : Ο Τραμπισμός είναι θεουργική μαγεία, είτε πιστεύεις σ΄αυτόν είτε όχι. Πολύ σύντομα θα δούμε αν τελικά οι δάιμονες κατόρθωσαν να την σταματήσουν !
Γ. Ηλιόπουλος
