Χειραγώγηση των πεποιθήσεων ( γ')

ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; 

Το υπερφυσικό είναι παντού, αλλά εμείς δεν το βλέπουμε, ή, αντίθετα, αρνούμαστε να το δούμε. Κάποια πράγματα μας φαίνονται φυσιολογικά και άλλα όχι. Αλλά ο κόσμος γύρω μας είναι από μόνος του παράξενος. Για παράδειγμα, κανείς δεν έχει βρει ακόμη την ακριβή εξήγηση για την ύπαρξή μας.

Οι ερευνητές μας λένε ότι όλα ξεκίνησαν με μια κολοσσιαία έκρηξη και ότι η ζωή εμφανίστηκε ξαφνικά στη γη αναμειγνύοντας στοιχεία. Η εξέλιξή της στη συνέχεια μας έκανε αυτό που είμαστε σήμερα.
Αλλά μαθηματικά, η πιθανότητα να συμβούν τέτοια γεγονότα σε 14 δισεκατομμύρια χρόνια (η τρέχουσα εκτιμώμενη ηλικία του Σύμπαντος) είναι κάτι παραπάνω από μικρή.
Είναι συγκρίσιμη με την πιθανότητα να κερδίσει κάποιος το λαχείο περισσότερες από 10.000 φορές στη σειρά, και ακόμη μεγαλύτερη, αν λάβουμε υπόψη μας την πιθανότητα όλων των άλλων παραγόντων που δεν σχετίζονται με τη ζωή καθαυτή, αλλά την καθιστούν δυνατή, όπως οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας στον πλανήτη μας. Έχουμε πάντα την τάση να πιστεύουμε ότι αν υπάρχει έστω και μια μικρή πιθανότητα να συμβεί ένα γεγονός, μπορεί πάντα να συμβεί.

Αν όμως η πιθανότητα είναι πολύ μικρή, τότε δεν θα συμβεί ποτέ. Έτσι, η ιστορία που μας λένε οι επιστήμονες για την προέλευση της ζωής στη γη είναι πολύ ενδιαφέρουσα, αλλά δεν βγάζει νόημα. Δεν είναι πιο αληθοφανής από το να λέμε ότι ο άνδρας και η γυναίκα δημιουργήθηκαν με τη θέληση του Θεού την έκτη ημέρα της δημιουργίας.
Όπως αναφέρει ο Stephen Hawking στο βιβλίο του "The Grand Design", οι επιστήμονες παραδέχονται πλέον αυτό το λάθος. Έκτοτε, οι ερευνητές έχουν αλλάξει την προσέγγισή τους. Για να κάνουν τη θεωρία τους που βασίζεται στην τύχη ρεαλιστική, φαντάστηκαν ότι δεν υπάρχει μόνο ένα Σύμπαν, αλλά ένας άπειρος αριθμός συμπάντων που ονομάζεται πολυσύμπαν. Έτσι, η πιθανότητα να εμφανιστούμε με ευνοϊκές συνθήκες γίνεται καλύτερη.

Πράγματι, μπορούμε εύκολα να παραδεχτούμε ότι αν υπάρχουν πολλά σύμπαντα για άπειρο χρονικό διάστημα, στατιστικά, η ζωή θα μπορούσε να εμφανιστεί κάτω από εξαιρετικές συνθήκες. Ωστόσο, από πού θα μπορούσαν να προέλθουν όλα αυτά τα σύμπαντα; Πώς θα είχαν εμφανιστεί; Η επιστήμη, στην πραγματικότητα, απλώς ανέβαλε το πρόβλημα, στηρίζοντας τις νέες υποθέσεις της σε κάτι ακόμη πιο απίθανο και κυρίως απρόσιτο.  Έτσι, σήμερα, κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει σοβαρά την ύπαρξή μας.
Η επιστήμη δεν μας δίνει πιο αληθοφανείς απαντήσεις από ό,τι οι θρησκείες.
Η μόνη διαφορά μεταξύ των επιστημονικών θεωριών και των θρησκειών είναι ότι οι πρώτες θα ήθελαν να είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ό,τι θέλουμε. Όντας προϊόν της τύχης, δεν χρωστάμε τίποτα σε κανέναν.

Από την άλλη πλευρά, οι θρησκείες θα ήθελαν να υπακούουμε σε συγκεκριμένους ανώτερους νόμους και να είμαστε υπόλογοι στον Θεό, τον δημιουργό. Αυτή η θεμελιώδης διαφορά μεταξύ αυτών των δύο αντιλήψεων είναι πιθανώς ο λόγος για τον οποίο οι επιστημονικές θεωρίες γίνονται καλύτερα αποδεκτές στην κοινωνία μας, η οποία βασίζεται ουσιαστικά στον ατομικισμό. Έτσι, το γεγονός ότι υπάρχουμε και ότι τα πράγματα είναι όπως είναι γύρω μας είναι περισσότερο παράλογο παρά λογικό, με την έννοια ότι ακόμη και οι πιο έξυπνοι εγκέφαλοί μας χάνουν την αντικειμενικότητά τους όταν το εξηγούν.

Αλλά αν η προέλευση του Σύμπαντος δεν μπορεί να εξηγηθεί, πώς μπορούμε να εξηγήσουμε τα υπόλοιπα; Αυτό είναι το ερώτημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιστήμονές μας. Όσο προχωράει η έρευνά τους, τόσο ανακαλύπτουν φαινόμενα που ξεπερνούν την κατανόηση και την κοινή λογική. Η κβαντική φυσική, για παράδειγμα, δείχνει ότι τα σωματίδια αλλάζουν τη συμπεριφορά τους απλώς και μόνο επειδή παρατηρούνται, πράγμα που  προκαλεί έκπληξη.

Δύο σωματίδια μπορούν επίσης να αντιδρούν ταυτόχρονα και με τον ίδιο τρόπο, παρόλο που βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά και δεν μπορούν να επικοινωνήσουν. Είναι σαν να υπάρχει ένας τηλεπαθητικός σύνδεσμος μεταξύ των δύο σωμάτων ή σαν να είναι ένα.
Η ειδική σχετικότητα δείχνει ότι ο χρόνος, ο οποίος θεωρούνταν αμετάβλητος, είναι στην πραγματικότητα διαφορετικός ανάλογα με το πού βρίσκεστε. Όλα αυτά τα φαινόμενα, τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν υπερφυσικά, είναι ωστόσο γνήσια. Χωρίς αυτά, για παράδειγμα, δεν θα είχαμε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, διότι λειτουργούν μόνο χάρη στην παράξενη κβαντική συμπεριφορά των σωματιδίων.

Έτσι, όσο περισσότερο προσπαθούμε να καταλάβουμε, τόσο περισσότερο αυξάνεται η άγνοιά μας. Πράγματα που θεωρούμε δεδομένα και στα οποία βασίζουμε όλες τις προβλέψεις μας μπορούν να αμφισβητηθούν ανά πάσα στιγμή. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι στην κβαντική φυσική, δεν υπάρχουν πλέον δυνατές προβλέψεις.
Όλα τα φαινόμενα διέπονται από πιθανότητες, γεγονός που καθιστά αδύνατο να προσδιορίσουμε ακριβώς πότε θα συμβούν. Είναι ακόμη αδύνατο να γνωρίζουμε σε ποια κατάσταση βρίσκεται ένα σωματίδιο. Αν, για παράδειγμα, είναι γνωστή η ταχύτητά του, τότε η θέση του είναι απροσδιόριστη, και το αντίστροφο.

Ο κόσμος γύρω μας είναι επομένως, εντελώς απρόβλεπτος και ακατανόητος στο δικό μας επίπεδο. Ωστόσο, χρειαζόμαστε τη βεβαιότητα για να ζήσουμε. Γι' αυτό είμαστε προικισμένοι με την ικανότητα της πίστης. Όπως είδαμε, το να πιστεύεις σημαίνει ότι πείθεσαι για κάτι χωρίς να έχεις επίσημες αποδείξεις για την ύπαρξη ή την προέλευσή του. Μια πεποίθηση χρειάζεται απλώς αληθοφανή στοιχεία για να γεννηθεί στο μυαλό μας, και μόλις πάρει μορφή, θα παγιωθεί βρίσκοντας άλλα επιχειρήματα προς την κατεύθυνσή της.

Οι πεποιθήσεις είναι επομένως, ένα τέλεια προσαρμοσμένο εργαλείο για την επιβίωση σε έναν κόσμο όπου τίποτα δεν μπορεί να εξηγηθεί πλήρως, ή, με άλλα λόγια, σε έναν κόσμο όπου η αλήθεια είναι τις περισσότερες φορές απρόσιτη για εμάς

Jacques Huz
συνεχίζεται...